De schaamte? Die is niet uniek voor Japan, al moet er misschien wel extra aandacht voor zijn.

Werken met burgerplannen, past dat ook in Japan?

“DAN ZAT IK ER NU ANDERS BIJ…”

Anderhalf jaar geleden was het eerste contact tussen de sociale advocatuur in Tokyo en de Eigen Kracht Centrale. Jolijn Santegoeds van de actiegroep Tekeer tegen de isoleer had de verbinding gelegd. De vraag uit Japan ging over de mogelijkheden van Eigen Kracht-conferenties/Family Group Conference (FGC) bij (dreigende) gedwongen opname in de psychiatrie. Vaak worden daarbij rechten van burgers met de voet getreden. “Ja,” was onze reactie. “Maak de kring van betrokken mensen rondom die persoon groter en vraag hen om vanuit hun kennis en ervaring, gevoed door professionele informatie over de situatie, als eerste en in beslotenheid, een plan te maken.” “Nee,” was hun eerste reactie. “Dat kan bij ons niet. Wij maken die kring juist kleiner; het is beter als zo min mogelijk mensen er vanaf weten.”

Omslag in besluitvorming
Een periode van het delen van informatie volgde. Deze zomer mondde dat uit in een FGC-seminar in Tokyo. Een grote kring van mensen uit de sociale advocatuur en uit cliëntgroepen boog zich over de vraag of FGC mogelijk is, ook in een sterk eer-gerelateerde cultuur als Japan. Het seminar was opgezet als een Eigen Kracht-conferentie, met Hedda van Lieshout en ondergetekende als coördinatoren. Informatie over wat FGC is, waar het vandaan komt, wat de visie is, welke (internationale) resultaten behaald zijn en hoe je de omslag kunt maken naar een werkwijze waarin de familiegroep centraal staat in de besluitvorming. Veel vragen, veel voorbeelden en veel inbreng van de ruime kennis en ervaring van de zeer betrokken groep mensen. De besloten tijd vond eenvoudigweg plaats door in de eigen taal te overleggen.

Aandacht voor schaamte
Vier dagen werken aan de centrale vraag stelde deze groep professionals en betrokken burgers in staat een geïnformeerde en weloverwogen beslissing te nemen. De overgrote meerderheid besloot dat het betrekken van het eigen netwerk mogelijk en ook noodzakelijk is. Zij droegen elementen aan voor een plan hoe hiermee aan de gang te gaan in Japan. Kwesties als: beginnen in de (grote) stad of juist daarbuiten? Hoe worden (en blijven) familiegroepen eigenaar van dit besluitvormingsproces? Veel professionals gaven aan hoe moeilijk het wordt om de dominante cultuur te breken van een stelsel dat altijd plannen voor mensen maakt en besluiten neemt voor hen of aan hen. En de schaamte? Die is niet uniek voor Japan, al moet er misschien wel wat extra aandacht voor zijn. De toekomstige coördinatoren zullen Japanse medeburgers zijn die dat als de beste weten.

Spijt
Een ontroerend moment was in de afsluitingsronde. Een deelnemer in een rolstoel die zeer moeilijk sprak, uitte haar spijt over dat deze benadering van burgers niet eerder in Japan is geïntroduceerd: “Dan zou ik hier nu met een goede opleiding zitten.”

Vertrouw het proces
Hoe gaat het nu verder? Voor dit seminar was financiering gevonden bij een fonds. Nu de opbrengst zo duidelijk is, wordt mede op basis van de suggesties van de deelnemers een plan voor een vervolg gemaakt door de organisatoren. Een van hun eerste stappen is een bezoek aan Nieuw-Zeeland, dat voor hen ook iets dichterbij ligt dan Nederland. Vertrouw het proces: als mensen hebben ervaren dat de eigen kring ook in deze situaties verantwoordelijkheid wil en kan dragen voor een plan, dan spoor je toch niet helemaal als professional als je dat dan nog voor of aan mensen gaat doen?

Rob van Pagée
@RobvanPagee