Het leven begint NIET bij achttien

3 februari 2014

Blog van oud-bestuurder Fiet van Beek naar aanleiding van de documentaire ‘Het leven begint bij 18.’ Deze werd 3 februari 2014 uitgezonden bij 2Doc door de NCRV.

‘Het leven begint bij 18.’ Zo heet de documentaire over Hyba (18), een meisje met een verstandelijke beperking. Een pakkende titel, maar het is natuurlijk niet waar. Haar leven begon al veel eerder en ook het moment dat bleek dat ze een beperking had, was ruim voor haar achttiende. Ook het moment dat duidelijk werd dat ze hulp nodig had, was ruim daarvoor. Toch gaat het mis met Hyba. Als ze geen hulp meer hoeft te accepteren omdat ze achttien is geworden, valt ze binnen de kortste keren in verkeerde handen. Ik hoop dat de film leidt tot een maatschappelijk debat en hoor vooruitlopend op de televisie-uitzending al de roep om betere nazorg. Begrijpelijk, maar absoluut niet voldoende. Natuurlijk zijn nazorg, een warme overdracht en een betere aansluiting tussen 18-min en 18-plusvoorzieningen nodig.

Voorzorg
Maar… de documentaire laat ook iets anders zien. Laat ik dat een ‘beperking’ in het systeem van de jeugdzorg noemen. Als we willen voorkomen dat jongeren als Hyba in de knel komen, moeten we niet alleen de nazorg beter regelen. We moeten vooral de ‘voorzorg’ anders aanpakken. Als blijkt dat er grote problemen zijn in het leven van een kind, is dat hét moment om familie en bekenden bij elkaar te roepen. Zij waren al betrokken toen het leven begon en blijven dat veelal ook lang nadat iemand achttien wordt. Hulpverleners zijn slechts passanten; zelfs betrokken hulpverleners zoals groepsleider Peter uit de documentaire.

Stevig vangnet
Als de kennis van hulpverleners gedeeld wordt met ouders, ooms, tantes, grootouders, vrienden en buren, kunnen zij samen een plan van aanpak maken, samenwerken met hulpverleners en bovendien betrokken zijn én blijven bij de uitvoering van het plan. Dit kan ook als het gaat om kinderen en ouders met een verstandelijke beperking, zo blijkt onder meer uit een onderzoek dat Trimbos onlangs deed naar Eigen Kracht-conferenties voor kinderen met een licht verstandelijke beperking. Na een jaar ging het aanzienlijk beter met deze kinderen in vergelijking met een controlegroep waar de reguliere manier van werken was toegepast. Juist bij kinderen met een beperking is een stevig vangnet van familie, bekenden en hulpverleners belangrijk. Dat vangnet is nodig voor en na de achttiende verjaardag.

Samenwerking
In de docu over Hyba komen geen ouders of familie in beeld. Of dat een keuze van de filmmaker is of een andere reden heeft, daar moeten de kijkers naar gissen. Hyba zal moeten leren leven met haar beperking. Aan de beperking van de jeugdzorg wil de William Schrikker Groep, die jeugdzorg biedt aan jongeren en gezinnen met een beperking, wat doen door al ruim voordat een kind achttien wordt in te zetten op samenwerking met familie en netwerk. Dat is mooi, want voor jongeren als Hyba is het beste nodig uit hun eigen leefwereld en uit de wereld van de hulpverlening. Daar kun je volgens mij niet vroeg genoeg mee beginnen!

Fiet van Beek
Bestuurder Eigen Kracht Centrale

‘Het leven begint bij 18’. In deze film wordt Hyba, een meisje met een licht verstandelijke beperking, gevolgd nadat de kinderbeschermingsmaatregel eindigt en zij op haar achttiende zorginstelling Groot Emaus verlaat.